1403/11/06

در این نشست که شنبه 6 بهمن ماه، با همت کارگروه آینده‌پژوهی زیارت دبیرخانه سند ملی زیارت و با مشارکت دانشکده علوم خانواده دانشگاه تهران برگزار گردید، بر جنبه‌های آینده‌ای زیارت تأکید گردید.

ابتدا حجه‌الاسلام دکتر احمد کوهی دبیر کارگروه آینده زیارت و عضو هیئت علمی دانشکده علوم خانواده به معرفی پیش‌نویس سند ملی زیارت پرداخت و از اهمیت فوق‌العاده زیارت در دنیای آینده سخن گفت. پیش‌نویس سند ملی زیارت هر چند مبتنی بر هیچ مطالعه آینده‌پژوهانه‌ای از زیارت نیست و تصویری از آینده زیارت ارائه نمی‌دهد، با این حال  از مزایای پیش‌نویس حاضر، مسئله‌محور بودن آن است. یکی از مسائل مهم ذکرشده در سند فوق این است که  برنامه‌ریزی در حوزه زیارت داده‌محور نیست و این سند سعی دارد داده‌محوری را برای آینده زیارت به سیاست و برنامه تبدیل کند.

دکتر محمدحسین شوکت‌پور از استادان آینده‌پژوهی در این نشست بر تمرکز بر مسائل زائر تأکید کرد و تفکر پیرامون یک حلقه فرایندی زیارت برای عموم زائران را به عنوان راهی برای زائرمحوری مطرح نمود.

دکتر مریم اردبیلی، پزشک و آینده‌پژوه باسابقه، بر ظرفیت‌های آینده‌ای زیارت تأکید کرد. وی معنای زیارت را برای هر گروه از افراد متفاوت دانست و روایت‌های متفاوت از زیارت را مبنای برنامه‌ریزی برای آینده دانست. زیارت برای برخی افراد می‌تواند به عنوان یک تجربه معنوی در یک چله‌نشینی زاهدانه در یک امامزاده باشد؛ همچنین می تواند یک دورهمی سالم سالیانه برای یک خانواده باشد؛ یا بازنمایی قدرت سیاسی اجتماعی برای خلق معنای جدید تمدنی. همچنین به نظر ایشان لازم است برای نسل جدید، معنای جدید به همراه استعاره جدید زیارت درک و خلق گردد. به همین خاطر روایت‌گری از تجربه زیارت، یک اقدام معطوف به خلق آینده زیارت خواهد بود.

دکتر احمد برومند بر نقش تخریبی برخی مداخلات در امر زیارت تأکید کرد. به نظر ایشان سیاست‌گذاری زیارت باید از طرف زائر چیده شود و نباید تعادل فرم و محتوا را به هم زد. هر نوع سیاست‌گذاری در زیارت باید مخاطب‌محور و زائر‌محور باشد. شاید زائر بخواهد هر بار که وارد حرم می‌شود، اتفاقی جدید برای او رخ دهد؛ اتفاقی که برای آن برنامه‌ریزی نشده و کاملاً جدید است.

دکتر مازیار عطاری، بنیانگذار بنیاد توسعه فردا سیاست‌گذاری خوب را حاصل فهم عمیق، ایجاد مشارکت و بهره‌برداری برای اهداف معرفی کرد. به نظر وی اگر بخواهیم سناریوهایی برای آینده زیارت ترسیم کنیم، از سویی لازم است حالت‌های مختلف کمیت زائر و از سویی دیگر حاکمیت نگاه سکولار به زیارت را در نظر بگیریم. معنای زیارت همانطور که تا به حال تحول زیادی نداشته است، پس از این هم احتمالاً تحول چندانی نخواهد داشت. لازم است به ثبت مواردی بپردازیم که در آن زمینه دچار کمبود اطلاعات هستیم تا بدین ترتیب آستان‌های مقدس بتوانند در زمینه تحصیل آنها برنامه‌ریزی کنند.

دکتر علیرضا نصر اصفهانی مدیر گروه آینده‌پژوهی مرکز پژوهش‌های مجلس نیز بر سه عنصر کلیدی در درک آینده زیارت تأکید کرد. به نظر ایشان اول باید بازیگران (ذی نفعان) آینده زیارت را مشخص کرد. تحولات نسلی در این زمینه تأثیر خود را مشخص می‌کنند. دوم باید پیشران‌هایی را مورد توجه قرار داد که می‌توانند معنا و استعاره جدیدی برای زیارت ایجاد کنند؛ چه به لحاظ فرصتی و چه به لحاظ تهدیدی. در این زمینه پیشران هوش مصنوعی نیز می‌تواند معنای زیارت در آینده را تغییر دهد. اگر هوش مصنوعی بتواند همدمی برای انسان‌ها باشد، رقیب جدیدی برای زیارت به وجود آمده است. سوم، شگفتی‌سازهای آینده زیارت هستند. یک شگفتی‌ساز احتمالی آینده که باید لحاظ شود، امکان تأثیر پیشران امنیتی شدن به واسطه فعالیت‌های گروه‌های افراطی در آن منطقه است.

​​​​​​​​​​​​​​
​​​​​​​

​​​​​​​