در این نشست، دکتر منصوره حجاری، دارای دکترای علوم ارتباطات از دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه خانواده و رسانه، ضمن ارائه مقدمه‌ای بر نشانه‌شناسی اظهار کرد: فردینان دو سوسور، بنیان‌گذار علم نشانه‌شناسی، به دنبال اين بود كه بداند زبان چگونه كار مي‌كند. نشانه‌شناسی دانشی است که چگونگی تولید معنا از طریق نشانه‌ها را بررسی می‌کند و در حوزه‌هایی مانند تبلیغات و تکنیک‌های اقناع در رسانه‌ها، کاربرد گسترده‌ای دارد.

وی افزود: نشانه‌ها به‌صورت قراردادی شکل می‌گیرند. به‌عنوان نمونه، با شنيدن واژه درخت، تصوير «درخت» به ذهن ما متبادر می‌شود. هر نشانه از دو جزء تشکیل می‌شود: «دال» (تصویر صوتی یا دیداری) و «مدلول» (مفهوم ذهنی یا معنایی). برای مثال، واژه‌ «درخت» در قالب گفتار یا نوشتار، دال است و تصویر ذهنی درخت در ذهن ما، مدلول آن به شمار می‌آید.

دکتر حجاری در ادامه با اشاره به نظریات رولان بارت بیان کرد: بارت با گسترش نشانه‌شناسي به تحليل فرهنگ بصري، افق‌های تازه‌ای گشود و نشان داد که تصاویر نیز می‌توانند حامل معانی عمیق و چندلایه باشند. او همچنین مفهوم «اسطوره» را مطرح کرد؛ به این معنا که نشانه‌ها، فراتر از معنای نخستین خود، می‌توانند حامل مفاهیم فرهنگی یا ایدئولوژیک باشند.

به نظر وی برخلاف نشانه‌شناسی کلاسیک که رابطه‌ دال و مدلول را نسبتاً ثابت فرض مي‌كند، در نشانه‌شناسی اجتماعی، معنا در بستر اجتماعی و فرهنگی هر جامعه شکل می‌گیرد. به بیان دیگر، بافت اجتماعی نقش تعیین‌کننده‌ای در معنای نشانه‌ها دارد. در نشانه‌شناسي اجتماعي به تفاوت‌هاي فرهنگي، تاريخي و روابط قدرت توجه ويژه‌اي مي‌شود. همچنين در مطالعات رسانه‌هاي اجتماعي روش نشانه‌شناسي اجتماعي كاربرد ويژه‌اي دارد. 

در ادامه‌ نشست، دکتر زهرا مجدی‌زاده، دکترای علوم ارتباطات از دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه خانواده و رسانه، به تشریح الگوی تحلیلی کرس و ون‌لیوون در نشانه‌شناسی اجتماعی پرداخت. وی ضمن تأکید بر اهمیت مشارکت‌کنندگان بازنمایی‌شده در تحلیل تصاویر، اظهار کرد: در تحلیل هر تصویر، ابتدا باید بررسی شود چه افرادی در آن حضور دارند. برای مثال، در تصاویری با موضوع خانواده، حضور یا غیبت اعضای خانواده مانند پدر، مادر و کودک می‌تواند حامل معانی خاصی باشد. همچنین اشیاء و مکان‌های موجود در تصویر از عناصر مهم و معنادار تحلیل به شمار می‌روند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان سه فرانقش در زبان - فرانقش اندیشگانی، بین‌فردی و متنی- توضیح داد: فرانقش اندیشگانی برای بازنمایی تجربه‌ها و درک محیط به کار می‌رود؛ فرانقش بین‌فردی، نحوه تعامل میان بیننده و مشارکت‌کنندگان بازنمودشده را نشان می‌دهد؛ و فرانقش متنی، در انسجام‌بخشی به متون کاربرد دارد.

دکتر مجدی‌زاده سپس به تشریح چگونگی تحلیل هر یک از این فرانقش‌ها در تحلیل بصری پرداخت و اظهار داشت: در تحلیل تصاویر، باید به فرایندهای روایی توجه داشت. برای مثال، نوع کنش افراد در تصویر و اینکه این کنش متوجه چه کسی یا چه چیزی است، اهمیت دارد. جهت کنش در تصویر معمولاً از طریق بردارهای حرکتی مشخص می‌شود. همچنین، فرایندهای واکنشی مانند نگاه افراد به اشیاء یا دیگر اشخاص و تأثیرات احساسی این نگاه‌ها نیز از جمله عناصر مهم در تحلیل نشانه‌شناسی اجتماعی به شمار می‌آیند.

وی ادامه داد: فرایندهای تحلیلی نیز از مؤلفه‌های مهم در نشانه‌شناسی اجتماعی به شمار می‌روند. در تحلیل این فرایندها، به ویژگی‌های ظاهری مانند چهره، پوشش یا ویژگی‌های ملکی مانند داشتن خودروی لوکس توجه می‌شود که هر یک معنای خاصی ایجاد می‌کنند. افزون بر این، عناصری نظیر زاویه‌ دوربین، نوع نمای تصویر، برجستگی عناصر، ترکیب‌بندی و قاب‌بندی نیز از ابزارهای مؤثر در شکل‌گیری معنا در تصاویر هستند. هر یک از این عناصر بسته به نوع استفاده، می‌توانند معناهای متفاوتی را منتقل کنند.

در پایان نشست، استادان با ارائه‌ مثال‌هایی از یافته‌های پژوهشی خود در زمینه‌ بازنمایی زنان و خانواده در صفحات اینستاگرامی، کاربردهای روش نشانه‌شناسی اجتماعی در تحلیل رسانه‌های اجتماعی را تشریح کردند و به پرسش‌های دانشجویان پاسخ دادند.​​​​​​​