ترانه فرخ منش- استادیار دانشکده علوم خانواده

نوآوری اجتماعی، خانواده و زنان

16 01 2024 08:55

کد خبر : 2145526

تعداد بازدید : 913

يكي از مفاهيمی كه در دو دهه اخير در حوزه هاي اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است، نوآوري اجتماعي است. علاقه به نوآوری اجتماعی به دلیل پتانسیل آن برای مقابله با چالش‌های پیچیده اجتماعی، مانند فقر، بیکاری، تغییرات جمعیتی و تغییرات آب و هوایی، در تحقیقات، سیاست‌گذاری و  اجرا به سرعت افزایش یافته است. نوآوری اجتماعی به مفهوم توسعه و پذیرش راه‌حل‌های جدید برای رفع نیازهای اجتماعی تعریف می‌شود. نوآوری های اجتماعی به عنوان جایگزینی برای رسیدگی به مشکلات اجتماعی و زیست محیطی در نظر گرفته می شوند. نوآوری اجتماعی به عنوان یک راه حل جدید برای یک مشکل اجتماعی تعریف می شود که موثرتر، کارآمدتر، پایدارتر یا عادلانه تر از راه حل های موجود است و ارزش ایجاد شده در درجه اول به جامعه تعلق می گیرد تا افراد خصوصی. در واقع نوآوري اجتماعي بيشتر بر ارزش هاي اجتماعي تمركز دارد.

نوآوری های اجتماعی در اشکال مختلف مانند توليد کالاها و خدمات جديد، روش ها، شیوه ها، راه حل های نوآورانه برای نوسازی فراگیر اجتماعی، مشارکت جامعه در طراحی و ارائه خدمات عمومی، كاهش مشكلات بیماران و افراد بیکار، ورود مجدد افراد طرد شده به اجتماع است. راه اندازي کسب و کارهای های نوآورانه کارآفرینانه برای پرداختن به مسائل اجتماعی، واگذاری مشاغل به افراد حاشیه نشین در روستاها و شهرهای کوچک در قلب نوآوری اجتماعی است. در واقع نوآوری اجتماعی اساساً به عنوان پاسخی برای رویارویی با چالش های اجتماعی معرفي مي شود. علاقه فزاینده به نوآوری اجتماعی واکنشی به تمركز بيش از حد بر ابعاد تکنولوژیکی نوآوری مي باشد. در واقع نوآوری اجتماعی بر اهداف اجتماعی و نه فناورانه تمركز دارد. نوآوری های اجتماعی شامل توليد کالاها، خدمات، روش ها، فرايندهاي اجتماعی و غیره است. نوآوري اجتماعي به کیفیت زندگی، رفاه، روابط و توانمندسازی افراد و جوامع اشاره دارد.

مطالعات متعدد چهار مولفه اصلی نوآوری اجتماعی را به شرح زير شناسايي كرده است.

1) شناسایی چالش‌های اجتماعی حل نشده یا نیازهای اجتماعی برآورده نشده در میان گروه‌های محروم در جامعه

 2) بكارگيري گروه‌های محروم جامعه در توسعه راه‌حل‌هایی برای رفع این نیازها و چالش‌ها

3) انطباق راه‌حل‌های موجود با زمینه‌های جدید و یا ترکیب‌های بدیع از راه‌حل‌های موجود

 4) تحولات اجتماعی مورد نظر در نتيجه بكارگيري این راهکارها. پیامدهای نوآوري اجتماعي شامل جنبه‌هایی مانند توانمندسازی افراد و جوامع، بهبود کیفیت زندگی ، افزايش عدالت و ریشه‌کنی فقر، ارتقا حضور در اجتماع است.

شش بعد اصلی نوآوری اجتماعی شامل تحول (زمینه ای که در آن نوآوری اجتماعی توسعه می یابد)، ویژگی نوآورانه (عمل اجتماعی که منجر به شکل گیری، اجرا می شود)، نوآوری (نوع نوآوری، مقیاس و اهداف آن)، بازیگران (افراد درگیر در تولید و اجرا)، و فرآیند (شیوه های هماهنگی، وسایل درگیر و محدودیت های اجرای آن) مي باشد.

نقش زنان برای توسعه محلی، ملی و جهانی ضروری است. زنان حتی اگر در جوامع روستایی فقیر زندگی کنند در در اقتصاد محلی مشارکت دارند. مشارکت زنان در محیط کار، محیط کاری انسانی و مشارکتی تر را تقویت می کند و به آنها کمک می کند تا وضعیت بهتری در خانواده و جوامع خود داشته باشند. كارآفريني و نوآوري اجتماعي می‌تواند توانمندسازی ضعیف‌ترین بخش‌های اجتماعی مانند زنان محلی که از شرایط تبعیض مضاعف رنج می‌برند را تسهيل كند. نوآوري اجتماعي از طريق كارآفريني و ايجاد كسب و كار  اجتماعي، زنان را توانمند می‌سازد و آنها را به موقعیت برابر که استحقاق آن را دارند ارتقا می‌دهد. ماهیت نوآوري اجتماعی در حوزه زنان دارای دو عنصر است: یک هدف اجتماعی و دوم یک راه حل بلندمدت براي پاسخ به نیازهای اجتماعی كه از طريق فعاليت هاي كارآفرينانه و كسب و كار اجتماعي محقق مي گردد. 

شرکت های اجتماعی از طريق دو جنبه نوآوری اجتماعی و مقیاس پذیری به توسعه نقش زنان در جامعه كمك مي كنند. نوآوری اجتماعی به عنوان یک تغییر مثبت در فرآیند و محصول است و مستلزم استفاده جدید از منابع است که به دستیابی به اهداف اجتماعی کمک می‌کند. مقیاس‌پذیری به توانایی تکرار موفقیت‌آمیز مدل کسب‌وکار در مکان‌های دیگر، به منظور ادامه تولید اجتماعی اشاره دارد. مقیاس پذیری شرکت های اجتماعی معمولاً به دلیل کمبود منابع و زیرساخت ها محدود است. تأثیرات مورد انتظار شرکت های اجتماعی شامل ایجاد ارزش و پایداری است. ارزش آفرینی بر مزایای مشارکت در یک کسب و کار جدید اشاره دارد و اينكه نتيجه و سودآوري از هزینه های آن فراتر  مي رود و به ذي نفعان كمك مي كند.  هنگامی که خلق ارزش به طور همزمان منافع اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ایجاد می کند، پايداري و ثبات ايجاد مي گردد. در واقع نوآوري اجتماعي از طريق شركت هاي اجتماعي و فعاليت هاي كارآفرينانه مي تواند كارآفريني زنان و توسعه خانواده و در نهايت جامعه كمك كند.